प्रशान्त निरौला , ३३१ पटक हेरिएको
प्रशान्त निरौला
लेटाङ ७ असार । नेपालका ७५३ वटै स्थानीय तहहरु बजेट, नीति तथा कार्यक्रम ल्याउने तयारीका क्रममा छन् । असार १० गते सबै पालिकाहरुले बजेट सार्वजनिक गर्ने तयारी हुन्छ । यस सन्दर्भमा, लेटाङ नगरपालिकाले शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि र पर्यटन क्षेत्रमा उत्कृष्ट बजेट तयार गर्न सक्ने उपायहरुमाथि छलफल गरौं।
शिक्षा क्षेत्र ः
शिक्षा क्षेत्रले कुनै पनि समाजको समग्र विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ। यसका लागि लेटाङ नगरपालिकाले निम्न सुझावहरुलाई समेट्न सक्छः
विद्यालय पूर्वाधार सुधारः
सबै विद्यालयमा आधारभूत सुविधाहरु (शौचालय, पिउने पानी, पुस्तकालय, कम्प्युटर ल्याब) उपलब्ध गराउनु।
पुराना र जीर्ण विद्यालय भवनहरुको मर्मत तथा नयाँ भवन निर्माण गर्नु।
गुणस्तरीय शिक्षाका लागि शिक्षक तालिमः
शिक्षकहरुलाई नयाँ पठन–पाठन विधि र प्रविधिमा तालिम दिनु।
नियमित रुपमा शिक्षक मूल्याङ्कन र प्रोत्साहन कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु।
छात्रवृत्ति कार्यक्रमः
गरिब, दलित, जनजाति तथा पिछडिएका वर्गका बालबालिकालाई छात्रवृत्ति उपलब्ध गराउनु।
उत्कृष्ट विद्यार्थीहरुलाई उच्च शिक्षा हासिल गर्न सहयोग गर्नु।
डिजिटल शिक्षाः
सबै विद्यालयमा इन्टरनेट पहुँच सुनिश्चित गर्नु।
ई–लर्निङ कार्यक्रमहरुको प्रवर्द्धन गर्नु।
स्वास्थ्य क्षेत्रः
स्वास्थ्य सेवामा लगानी गरेर स्वस्थ समाज निर्माण गर्न सकिन्छ। यसका लागि निम्न सुझावहरु उपयोगी हुन सक्छन् ।
स्वास्थ्य संस्था सुधारः
नगरअस्पताल तथा वडा स्वास्थ्य केन्द्रहरुमा आवश्यक उपकरण र औषधिको प्रबन्ध गर्नु।
स्वास्थ्य चौकीहरुमा चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीको संख्या वृद्धि गर्नु।
मातृ तथा शिशु स्वास्थ्यः
गर्भवती महिलाहरुको नियमित स्वास्थ्य जाँच तथा पोषण कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु।
शिशु तथा बाल स्वास्थ्य कार्यक्रमहरुलाई प्राथमिकता दिनु।
स्वास्थ्य सचेतना कार्यक्रमः
स्थानीय तहमा सरुवा रोग, स्वच्छता तथा पोषण सम्बन्धी सचेतना कार्यक्रमहरु सञ्चालन गर्नु।
गाउँगाउँमा स्वास्थ्य शिविरहरु आयोजना गर्नु।
आयुर्वेदिक तथा वैकल्पिक चिकित्साः
स्थानीय औषधिय वनस्पति तथा आयुर्वेदिक चिकित्सा पद्धतिको प्रवर्द्धन गर्नु।
वैकल्पिक चिकित्सा पद्धतिको अध्ययन तथा अनुसन्धानमा लगानी गर्नु।
कृषि क्षेत्र ः
कृषि नेपालको आर्थिक मेरुदण्ड हो। यस क्षेत्रको विकासले नगरको समग्र आर्थिक विकासमा टेवा पुर्याउँछ। यसका लागि निम्न सुझावहरु उपयोगी हुन सक्छन्
कृषि यान्त्रीकरणः
किसानहरुलाई आधुनिक कृषि यन्त्रहरुको पहुँचमा सहुलियत दिने कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु।
कृषि यन्त्रहरुको खरीदमा अनुदान तथा सहुलियत कर्जा उपलब्ध गराउनु।
प्रशिक्षण तथा शिक्षाः
किसानहरुलाई आधुनिक कृषि प्रविधि, जैविक खेती तथा कीट व्यवस्थापन सम्बन्धी तालिम दिनु।
कृषि महोत्सव तथा प्रर्दशनीहरु आयोजना गर्नु।
बजारको सुनिस्चितता गर्नु ।
विचौलियालाई नियमन गर्नु ।
सिँचाइ सुविधाः
नयाँ सिँचाइ परियोजनाहरुको सुरुवात गर्नु।
सिँचाइ प्रणालीहरुको मर्मत तथा पुनर्निर्माण गर्नु।
कृषि उत्पादकता वृद्धिः
उच्च गुणस्तरीय बिउ, मल तथा प्राविधिक सहयोग उपलब्ध गराउनु।
सहकारी तथा समूह खेती प्रणालीको प्रवर्द्धन गर्नु।
पर्यटन क्षेत्र
पर्यटन क्षेत्रले लेटाङ नगरपालिकाको आर्थिक विकासमा ठूलो भूमिका खेल्न सक्छ। प्राकृतिक सौन्दर्य, सांस्कृतिक विविधता र ऐतिहासिक धरोहरलाई प्रवर्द्धन गरेर पर्यटकलाई आकर्षित गर्न सकिन्छ। यसका लागि निम्न सुझावहरु उपयोगी हुन सक्छन्ः
पर्यटन पूर्वाधार सुधारः
मुख्य पर्यटकीय स्थलहरुमा आवागमनको सुविधाका लागि सडक, पुल तथा यातायात सुविधाहरुको विकास गर्नु।
पर्यटकहरुका लागि होटल, रेस्टुरेन्ट तथा पर्यटकीय सूचना केन्द्रहरुको निर्माण गर्नु।
पर्यटन प्रवर्द्धनः
नगरपालिकाको प्रमुख पर्यटकीय स्थलहरुको प्रचार–प्रसार गर्न वृत्तचित्र, ब्रोसर तथा डिजिटल मिडिया प्रयोग गर्नु।
स्थानीय कला, संस्कृति र परम्परालाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रचार गर्न महोत्सव तथा प्रर्दशनीहरु आयोजना गर्नु।
सांस्कृतिक पर्यटनः
स्थानीय सांस्कृतिक कार्यक्रम, जात्रा र पर्वहरुको संरक्षण र प्रवर्द्धन गर्नु।
सांस्कृतिक धरोहरको संरक्षण तथा पुनर्निर्माणमा ध्यान दिनु।
प्राकृतिक पर्यटनः
प्रकृति प्रेमी पर्यटकका लागि पदयात्रा मार्गहरुको विकास र मर्मत गर्नु।
संरक्षण क्षेत्रहरुमा इको–टुरिजम कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु।
साहसिक पर्यटनः
साहसिक खेलकुद गतिविधिहरु (जस्तैः ट्रेकिंग, पर्वतारोहण) को आयोजन गर्नुपर्ने स्थानहरुको पहिचान र विकास गर्नु।
साहसिक पर्यटन गतिविधिहरुका लागि आवश्यक सुरक्षाका उपायहरु अपनाउनु।
स्थानीय उत्पादन र हस्तकला प्रवर्द्धनः
स्थानीय उत्पादन (जस्तैः कृषि उपज, हस्तकला, कपडा) को प्रदर्शनी र बिक्रीका लागि मेलाहरु आयोजना गर्नु।
पर्यटकहरुलाई आकर्षित गर्न स्थानीय हस्तकला तथा उत्पादनका बारेमा जानकारी गराउने कार्यशाला तथा प्रदर्शनहरु सञ्चालन गर्नु।
कलकारखाना स्थापना र रोजगारी सिर्जना
लेटाङ नगरपालिकामा कलकारखाना स्थापना गरेर रोजगारी सिर्जना गर्नु नगरको आर्थिक विकासको लागि महत्वपूर्ण छ। यसका लागि निम्न सुझावहरु उपयोगी हुन सक्छन्ः
स्थानीय स्रोत र कच्चापदार्थको उपयोगः
स्थानीय रूपमा उपलब्ध कच्चापदार्थ (जस्तैः कृषि उपज, वन्य उत्पादन) को उपयोग गरी उद्योगधन्दा स्थापना गर्नु।
स्थानीय श्रमशक्तिलाई प्रयोग गरेर आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको विकास गर्नु।
कृषि आधारित उद्योगः
खाद्य प्रशोधन उद्योग (जस्तैः फलफूल र तरकारीको प्रशोधन, दूध प्रशोधन, अचार तथा जुस निर्माण) को स्थापना गर्नु।
कृषिजन्य उत्पादनहरुको मूल्यवृद्धि गरी निर्यातसम्भावना बढाउनु।
हस्तकला र लघु उद्योगः
स्थानीय हस्तकलाका उत्पादनहरु (जस्तैः कपडा, थाल, मुढा, ढाका, ऊनी कपडा) को उत्पादन र विक्री प्रोत्साहन गर्नु।
महिला र युवा उद्यमीहरुलाई सहुलियत कर्जा र तालिम उपलब्ध गराउनु।
प्रविधि र सूचना उद्योगः
आईटी पार्क तथा सर्टिफिकेसन सेन्टर स्थापना गरी युवाहरुलाई डिजिटल सिपमा प्रशिक्षित गर्नु।
सर्भिस आउटसोर्सिङ, सफ्टवेयर विकास, वेब डिजाईन जस्ता क्षेत्रमा युवाहरुलाई उद्यमशीलता प्रोत्साहन गर्नु।
सहकारी तथा उद्यमशीलता प्रवर्द्धनः
सहकारी संस्थाहरुको मार्फत कृषि र गैरकृषि क्षेत्रका लघु उद्योगहरुको प्रवर्द्धन गर्नु।
उद्यमशीलता विकासका लागि तालिम, प्रविधि र वित्तीय स्रोतको व्यवस्थापन गर्नु।
विदेशी लगानी र सार्वजनिक–निजी साझेदारी (एएए)ः
विदेशी लगानीकर्ताहरुलाई आकर्षित गर्न अनुकूल नीति तथा सहुलियत सुविधा प्रदान गर्नु।
सार्वजनिक–निजी साझेदारी मार्फत ठूला परियोजनाहरुको वित्तीय व्यवस्थापन र सञ्चालन गर्नु।
बजेट तयारीका लागि सुझाव
लेटाङ नगरपालिकाले बजेट निर्माण गर्दा माथिका सुझावहरुलाई ध्यानमा राख्न सकिन्छ। यसका लागि निम्न कदमहरु उठाउनु आवश्यक छः
विशेष कोषको स्थापनाः
शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पर्यटन र उद्योग क्षेत्रका लागि विशेष कोषको स्थापना गरी बजेटको उचित व्यवस्थापन गर्नु।
नीति तथा कार्यक्रमको स्पष्टताः
प्रत्येक क्षेत्रका लागि स्पष्ट नीति तथा कार्यक्रमहरु तयार गर्नु।
दीगो विकासका लक्ष्यहरुलाई प्राथमिकतामा राखेर दीर्घकालीन योजनाहरु बनाउनु।
स्थानीय स्तरको सहभागिताः
बजेट निर्माणको प्रक्रियामा स्थानीय बासिन्दा, समुदाय तथा सरोकारवालाहरुलाई सहभागी गराउनु।
जनताका आवश्यकता र चाहनालाई ध्यानमा राखेर बजेट निर्माण गर्नु।
समन्वय र सहकार्यः
संघीय र प्रादेशिक सरकारका योजना तथा नीतिहरुसँग समन्वय गरेर स्थानीय स्तरमा कार्यान्वयन गर्नु।
गैरसरकारी संस्था, निजी क्षेत्र र अन्तर्राष्ट्रिय विकास साझेदारहरुसँग सहकार्य गर्नु।
निष्कर्ष
लेटाङ नगरपालिकाले शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पर्यटन र उद्योग क्षेत्रमा लगानी गरेर नगरको समग्र विकासमा ठूलो टेवा पुर्याउन सक्छ। कलकारखाना स्थापना र रोजगारी सिर्जना गर्ने कार्यक्रमले नगरको आर्थिक स्थिति मजबुत बनाउन मद्दत गर्दछ। सबै क्षेत्रलाई समेटेर प्रभावकारी बजेट निर्माण गर्नु भनेको दीगो विकासको मार्गमा एक ठोस कदम हो। यसका लागि समग्र समुदायको सहभागिता र समन्वय आवश्यक छ। यसरी मात्र लेटाङ नगरपालिका एक समृद्ध र आत्मनिर्भर नगरको रुपमा विकास गर्न सकिन्छ।श
प्रकाशित मिति: २०२४-०६-२१ , समय : २०:१९:५२ , १० महिना अगाडि