प्रशान्त निराैला , २०६ पटक हेरिएको
लेटाङ, ४ भदाै। जीवन भनेको कहिले काँही इतिहासको पाना बनेर भावी पुस्तालाई बाटो देखाउने प्रकाश हो । स्वर्गीय बालकृष्ण देवकोटा त्यस्तै व्यक्तित्व हुन्, जसको जीवनले शिक्षा र राजनीतिमा दुवै क्षेत्रमा गहिरो छाप छोडेको छ ।
वि.सं. २००५ साल माघ २६ गते गोरखा आरुघाटमा पिता कृष्णप्रसाद देवकोटा र माता सुशिलादेवी देवकोटाको कोखबाट जन्मिएका बालकृष्णले बाल्यकालदेखि नै राजनीतिक माहोल अनुभव गर्नुभयो । बुबा कांग्रेस कार्यकर्ता भएकाले परिवारलाई २००६ सालमा राणा शासनले बनारस निर्वासनमा धकेल्यो । यसै कारण बालकृष्णको प्रारम्भिक शिक्षा बनारसमा भयो र राजनीतिक चेतनाको बीउ त्यही रोपियो ।
आमा सुशिलादेवी आठ वर्षको उमेरमै वृन्दावन तर्फ लागेपछि बालकृष्णको पालनपोषण बुवाकै जिम्मामा रह्यो । बनारसमा विद्यार्थी जीवन व्यतित गर्दै उहाँ २०१८ सालमा कम्युनिस्ट विचारधारातर्फ आकर्षित हुनुभयो । २०२१ सालमा पुष्पलाल श्रेष्ठ र साहना प्रधानबाट प्रशिक्षण लिएपछि पार्टी सदस्यता ग्रहण गर्नुभयो । यही समयमा उहाँ नेपाली छात्र परिषद्को संगठन सचिव निर्वाचित भए र प्रचार–प्रसारमा सक्रिय बन्नुभयो ।
शिक्षक भएर समाजमा योगदान दिँदै उहाँले पार्टीका नेताहरूसँग घनिष्ठ सम्बन्ध स्थापित गर्नुभयो । २०२५ सालदेखि पूर्वी नेपालमा कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई आश्रय, सम्पर्क र ऊर्जा दिन उहाँ अग्रपङ्क्तिमा देखिनुभयो । मोहनचन्द्र अधिकारी, माधवकुमार नेपाल, केपी ओली लगायतका नेताहरूसँग उहाँको नजिकको सम्पर्क थियो ।
देवकोटाले झापा आन्दोलन र नेकपा (माले) स्थापनामा महत्त्वपूर्ण योगदान गर्नुभयो । वि.सं. २०३९ सालमा मदन भण्डारी र विद्या भण्डारीको विवाह उहाँकै पहलमा सम्पन्न हुनु उहाँको निस्वार्थ योगदानको एउटा प्रतीक हो । राजनीतिक जीवनभरि धेरै पटक जेल जीवन व्यतित गर्नुपरे पनि उहाँ कहिल्यै विचलित हुनु भएन ।
शिक्षण क्षेत्रमा पनि उहाँको यात्रा उतिकै महत्वपूर्ण रह्यो । २७ वर्ष सरकारी सेवामा रहँदै १३ वटा विद्यालयमा अध्यापन गर्नुभयो । प्रधानाध्यापकका रूपमा जाँते, लेटाङ र झोराहटका विद्यालयमा उहाँले नेतृत्व गर्नुभयो । अवकाशपछि पनि उहाँको योगदान रोकिने भने थिएन , लेटाङमा लिटल फ्लावर्स बोर्डिङ स्कुल स्थापना गरेर निजी शिक्षण क्षेत्रमा नयाँ अभ्यास थाल्नुभयो ।
निडर र हक्की स्वभावका देवकोटा जीवनको अन्त्यमा क्षयरोग र क्यान्सरबाट ग्रसित भए पनि दृढ आत्मबलका साथ समाज र राजनीतिमा संलग्न रहिरहनुभयो । वि.सं. २०८० साउन ४ गते राति ९:२० बजे उहाँको निधन भयो । परिवारले उहाँको मृत्यु शंकास्पद भएको दाबी गर्दै आएको छ ।
आज उहाँ हामीमध्ये छैनन्, तर शिक्षा र राजनीति दुवै क्षेत्रमा छोडेको अमूल्य योगदानले उहाँलाई सदैव स्मरणीय बनाएको छ । बालकृष्ण देवकोटाको जीवन एउटा प्रेरणा हो- निष्ठा, संघर्ष र सेवा मार्फत समाजलाई बदल्न सकिन्छ भन्ने विश्वास बोकेको प्रेरणा ।
प्रकाशित मिति: २०२५-०८-२० , समय : १६:४३:२३ , १ हप्ता अगाडि